- To był trudny rok dla kolei. Pierwsze miesiące nie zapowiadały kłopotów jakie przyniesie epidemia koronawirusa. Jednak kolej, kolejarze, pracownicy Urzędu Transportu Kolejowego - wszyscy dali radę i pokazali, że można poradzić sobie nawet z tak wyjątkowymi wyzwaniami jakie dostarczył rok 2020 – podsumowuje dr inż. Ignacy Góra, Prezes UTK.
Bezpieczeństwo w czasie epidemii
Od samego początku stanu epidemii Prezes UTK zaangażowany był w zapewnienie bezpieczeństwa pasażerom i pracownikom kolei, został wyznaczony na koordynatora działań związanych z COVID-19 w systemie kolejowym. Na początku marca zorganizował spotkanie z przedstawicielami przewoźników, Głównego Inspektora Sanitarnego oraz państw sąsiadujących z Polską. Pozwoliło to na szybkie przygotowanie rekomendacji uzgodnionych z GIS. W UTK przygotowano niemal 300 dziennych raportów na podstawie danych przekazywanych z rynku kolejowego, które dotyczyły zapełnienia pociągów, rezygnacji z przewidzianych w rozkładzie połączeń i stwierdzonych zachorowań wśród pracowników przedsiębiorstw kolejowych.
Od początku epidemii UTK zaangażowany był w utrzymanie międzynarodowych połączeń towarowych i koordynował przekazywanie do Straży Granicznej list pracowników kolei, którzy bez kwarantanny mogli przekraczać granice. W trakcie pierwszej fali pandemii odpowiadał również za rozdysponowanie do spółek kolejowych środków ochrony osobistej z zasobów Agencji Rezerw Materiałowych.
Zarówno przedsiębiorcy jak i pasażerowie kolei na stronie internetowej UTK znaleźli aktualne komunikaty dotyczące wytycznych, zaleceń i zmian w prawie związanych ze stanem epidemii. UTK włączyło się w akcję #zawszeNaSłużbie, a w ramach projektu Deklaracji Kultury bezpieczeństwa w transporcie kolejowym powstało filmowe podziękowanie dla kolejarzy za ich nieprzerwaną pracę w czasie epidemii.
- Czas epidemii to okres wytężonej pracy w UTK związanej z nową sytuacją. Opiniowaliśmy wiele rozwiązań prawnych, powstało wiele analiz dotyczących wpływu pandemii na sektor kolejowy, UTK zaangażowany był również w procesie pomocy państwa dla przewoźników kolejowych – przypomina dr inż. Ignacy Góra.
Bezpieczniejsza kolej
Ze wstępnych szacunków wynika, że miernik wypadków w 2020 r. będzie kształtował się na poziomie 1,9. Czyli na jeden milion poc-km doszło do mniej niż dwóch wypadków. To najlepszy wynik od czasu zbierania statystyk przez UTK.
- Kolej staje się bezpieczniejsza, jednak cały czas dążymy do zmniejszenia niebezpiecznych zdarzeń. Monitorujemy bezpieczeństwie i wskazujemy rynkowi niepokojące trendy i obszary, w których należy podjąć działania. Jestem przekonany, że w tworzeniu bezpieczniejszej kolei pomogą również nowoczesne technologie – mówi dr inż. Ignacy Góra.
Z inicjatywy Prezesa UTK rozpoczęto testowanie innowacyjnych systemów monitoringu na przejazdach kategorii D. Poza automatycznym wykrywaniem niezatrzymania się przed znakiem „Stop”, urządzenia wyświetlają także komunikaty ostrzegające kierowcę o zbyt szybkim zbliżaniu się do linii kolejowej. Nowe rozwiązania pozwalają na automatyczny odczyt danych z tablic rejestracyjnych pojazdów oraz zdalne przekazanie wybranych informacji do wyznaczonego odbiorcy np. służb które mogą wystawić mandat.
W trosce o bezpieczeństwo podjął także działania mające doprowadzić do wyposażenia w nowoczesne systemy zabezpieczeń linie kolejowe, na których nie jest planowana zabudowa Europejskiego Systemu Sterowania Pociągiem. Na liniach o mniejszym znaczeniu montowany byłby ETCS Limited Supervision.
Niemal 150 osób wzięło udział w II Forum Kultury Bezpieczeństwa zorganizowanym przez Urząd Transportu Kolejowego. Spotkanie dla sygnatariuszy Deklaracji Kultury bezpieczeństwa tym razem przeprowadzono w sposób zdalny. Tematem prezentacji i debaty był „Czynnik ludzki w IV pakiecie kolejowym i jego rola w kształtowaniu kultury bezpieczeństwa”. Wydany został także II Magazyn Kultury Bezpieczeństwa.
Do nauki zdalnej przygotowała się Kampania Kolejowe ABC. Ponad 23 tys. osób pobrało materiały do nauki w domu, prowadzone były lekcje on-line, a bohater Kampanii nosorożec Rogatek namawiał do zasłaniania ust i nosa. Przeprowadzono ponad 500 interaktywnych lekcji w przedszkolach i szkołach podstawowych. W zajęciach wzięło udział ponad 15 tys. dzieci. W sposób zdalny zostało ogłoszone podpisanie umowy na finansowanie Kampanii Kolejowe ABC II. Budżet nowego projektu wyniesie 60 mln zł (51 mln zł ze środków europejskich i 9 mln z budżetu państwa).
Zdalnie prowadzone były także szkolenia Akademii Bezpieczeństwa Kolejowego. W ramach zewnętrznego bloku - Akademii Wiedzy Kolejowej przeszkolonych zostało 1 166 osób. Prowadzone były również intensywne szkolenia dla pracowników UTK w ramach Akademii Rozwoju Inspektora. Przeszkolono niemal 700 osób, czyli statystycznie każdy inspektor uczestniczył w 10 szkoleniach.
Dla rynku
W pierwszym półroczu 2020 r. wszedł w życie filar rynkowy IV pakietu kolejowego, w drugim półroczu zaś filar techniczny. IV pakiet kolejowy przyniósł dla rynku kolejowego szereg ważnych zmian dotyczących przede wszystkim procedury uzyskiwania jednolitych certyfikatów bezpieczeństwa i zezwoleń na wprowadzenie do obrotu pojazdów kolejowych. Zgodnie z nowymi regulacjami kompetencje do wydawania tych dokumentów w zależności od obszaru działalności i obszaru użytkowania pojazdu, podzielone zostały między Prezesa UTK oraz Agencję Kolejową Unii Europejskiej. Zmianie uległ także sam proces składania wniosków o wydanie jednolitych certyfikatów oraz zezwoleń dla pojazdów. Procedura odbywa się poprzez system informatyczny – OSS (One Stop Shop). Ponadto zmiany dotyczą wprowadzenia zasad gwarantujących niezależność zarządców infrastruktury kolejowej oraz przepisów dotyczących udzielania licencji przewoźnikom i otwartego dostępu.
- Przed wejściem w życie IV pakietu wzrosło zainteresowanie recertyfikacją czy uzyskaniem licencji jeszcze na dawnych zasadach. Udało się również wydać decyzje o otwartym dostępie krajowym i międzynarodowym. Jestem przekonany, że wydanie tych rozstrzygnięć przyczyni się do zwiększenia konkurencyjności na torach – stwierdza dr inż. Ignacy Góra, Prezes Urzędu Transportu Kolejowego. – Dla przedsiębiorców ważna była również wymagająca ogromu pracy aktualizacja wymagań krajowych dla taboru. Dzięki nowej „Liście Prezesa” nie będzie konieczności powtarzania wielu badań przy homologacji taboru – dodaje.
Szczególnym procesem, w którym w 2020 roku zanotowano znaczną liczbę spraw (2 926) były uzgodnienia z zakresu zagospodarowania przestrzennego, w tym m in. projektów decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego oraz planów miejscowych zagospodarowania przestrzennego takich obszarów jak np. Powiśle w Warszawie czy Bulwary Wisły w Krakowie.
Na potrzeby rynku UTK przygotowało ponad 20 raportów i analiz, które dotyczyły m.in. bezpieczeństwa, wyników przewozowych, punktualności, konkurencji, bocznic czy edukacji kolejowej.
Praca zdalna – Urząd funkcjonuje normalnie
Epidemia koronawirusa wymusiła na wszystkich działania niestandardowe. W pierwszej fazie epidemii Urząd Transportu Kolejowego funkcjonował bez problemu, nawet kiedy ponad 95% załogi pracowało z domu. Znacznie wzrosła liczba spraw załatwianych elektronicznie. W 2020 r. do centrali urzędu wpłynęło 39 087 pism. Jest to liczba porównywalna z 2019 r. Zmieniła się jednak struktura wpływów. Zmniejszyła się liczba pism wysyłanych pocztą tradycyjną, a wzrosła przesyłanych elektronicznie (o prawie 36 %) oraz za pośrednictwem ePUAP (o około 64%). Listów tradycyjnych było mniej o niecałe 7% w porównaniu do 2019 r. Tylko w ciągu ostatnich 3 miesięcy roku różne spotkania zdalne pracowników trwały łącznie ponad 5 tys. godzin.
Wzrosła liczba wniosków o potwierdzenie profilu zaufanego. W 2019 r. było ich 1 254, a w 2020 – 1 770.
Działania społecznie odpowiedzialne
Konieczność pracy zdalnej nie zmieniła podejścia do działalności społecznie odpowiedzialnej. W IV akcji krwiodawstwa „Kolejowa Kropla Krwi” zorganizowanej przez UTK wzięło udział 40 osób. Została ona przeprowadzona z zachowaniem najwyższych standardów sanitarnych w krwiobusie Regionalnego Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa. Zebrano blisko 10 litrów krwi. Dla pracowników zorganizowane zostały „Dni zdrowia” w formie on-line. Także dodatkowe spotkania z klientami takie jak „Piątki z UTK” (57 spotkań) były organizowane zdalnie.
W ramach akcji „Zabytki kolejnictwa – ocalić od zapomnienia” przeprowadzona została renowacja i digitalizacja dokumentacji parowozu Ty2-323. Na ten temat powstał również reportaż, którego premiera zaplanowana została na 2021 r.