Publikacja obejmuje wyniki badania ankietowego przeprowadzonego w ramach prac nad raportem rocznym IRG–Rail 2018 oraz wyniki badania konkurencji. Pytania ankietowe obejmowały dostępne konkurencyjne połączenia oraz przewoźników, których pociągi konkurowały ze sobą na poszczególnych liniach.
W cytowanym badaniu IRG-Rail obejmującym konkurencyjność na rynku kolejowym przewozów pasażerskich (obejmujących zarówno usługę publiczną, jak i kursy komercyjne) użyto wskaźnika Herfindahla-Hirschmana (HHI), który określa szacunkowy poziom zagęszczenia w branży oraz poziom konkurencji na danym rynku. Wśród 25 krajów biorących udział w badaniu jedynie Wielka Brytania osiągnęła wynik 676 punktów HHI, co wskazuje na rynek nieskoncentrowany i konkurencyjny. Polska zajęła tu trzecie miejsce z wynikiem 2 328 pkt (druga była Szwecja z 2 224 pkt.). Oznacza to, że nasz rynek jest umiarkowanie skoncentrowany. Pozostałe kraje członkowskie IRG Rail biorące udział w badaniu mieszczą się powyżej 2,5 tys. pkt. HHI co oznacza rynek wysoko skoncentrowany. Dodatkowo w 10 z nich istnieje faktyczny monopol kolejowy.
- Na jednolitym rynku europejskim pasażer ma alternatywę w wyborze operatora na wybranej trasie tylko w kilku krajach – powiedział dr inż. Ignacy Góra, Prezes UTK. - Większość rynków jest w dalszym ciągu zmonopolizowana przez zasiedziałych operatorów państwowych – dodał Góra.
Między styczniem 2018 a wrześniem 2020 roku w Polsce wydano 22 decyzje przyznające oraz 4 decyzje zmieniające zasady otwartego dostępu. W opracowaniu UTK Polska znajduje się na piątym miejscu pod względem liczby uruchamianych pociągów przez niezależnych przewoźników.
Zaprezentowano ogólne wskaźniki i wnioski dotyczące konkurencji. Szczegółowo opisano kraje, w których istnieje konkurencja w sektorze kolejowych przewozów pasażerskich. Przedstawiono podstawowe dane o rynku kolejowym (długość i gęstość linii kolejowych, liczba konkurentów na badanych liniach, wskaźnik wykorzystania kolei, prędkość i odległość).
IRG-Rail skupia niezależnych regulatorów kolejowych z: Austrii, Belgii, Bułgarii, Chorwacji, Czech, Danii, Estonii, Finlandii, Francji, Północnej Macedonii, Niemiec, Grecji, Węgier, Irlandii, Włoch, Kosowa, Łotwy, Litwy, Luksemburgu, Holandii, Norwegii, Portugalii, Rumunii, Serbii, Słowacji, Słowenii, Hiszpanii, Szwecji, Szwajcarii, Wielkiej Brytanii i Polski. Celem organizacji jest ułatwienie stworzenia jednolitego, konkurencyjnego, wydajnego i zrównoważonego rynku kolei w Europie. IRG-Rail działa jako platforma współpracy, wymiany informacji i najlepszych praktyk między krajowymi organami regulacyjnymi kolei w celu stawienia czoła obecnym i przyszłym wyzwaniom regulacyjnym na kolei i promowania spójnego stosowania europejskich ram regulacyjnych. Grupa współpracuje z Komisją Europejską w zakresie przygotowywania i opiniowania unijnych aktów prawnych.