Równie niepokojące jest, kiedy dla tych samych lub zbliżonych typów pojazdów kolejowych, w zależności od eksploatującego pojazd występują skrajnie różne długości cykli przeglądowo-naprawczych. Zdarza się również, że to sam producent określa dla tego samego typu pojazdów różne cykle utrzymaniowe dla różnych nabywców.
Eksploatacja i utrzymanie są kluczowymi fazami cyklu życia obiektu technicznego. Stanowią one około 90% całości cyklu, pozwalając na identyfikację jakości i kosztów, funkcjonalności, niezawodności i bezpieczeństwa. Wydłużanie cyklu utrzymaniowego w celu oszczędności, bez odpowiedniej analizy wpływu takiej zmiany na system w którym pojazd funkcjonuje, nie jest rozwiązaniem, które umożliwia efektywne zarządzanie procesem utrzymania. Każdy pojazd kolejowy został wyprodukowany w określonym cyklu życia przy określonych parametrach eksploatacji.
Analiza znaczenia zmiany polegającej na wydłużaniu resursów pomiędzy poszczególnymi poziomami utrzymania powinna być wykonana zgodnie z metodologią wskazaną w rozporządzeniu 402/2013. Wykonanie oceny znaczenia zmiany powinno się jednak opierać na rzetelnie przeprowadzonej analizie niezawodnościowej oraz analizie doświadczeń przewoźnika kolejowego związanych z eksploatacją oraz uszkodzeniami i trudnościami eksploatacyjnymi danego typu pojazdu kolejowego.
Bez wcześniejszego poprawnego zdefiniowania interfejsów oraz granic systemu w którym dokonujemy zmiany, nie można mówić o rzetelnie przeprowadzonej ocenie znaczenia zmiany. To z kolei prowadzi do generowania zagrożeń w systemie kolejowym, które nie są należycie zarządzane. Dlatego też podczas analizy zmiany polegającej na zmianie struktur cyklu utrzymania pojazdu, konieczne jest rzetelne i wszechstronne odniesienie się do kryteriów oceny znaczenia zmiany w oparciu o dane i doświadczenia związane z utrzymaniem i eksploatacją pojazdów. Niedopuszczalne jest przystępowanie do dokonywania oceny będąc od samego początku nastawionym na konkretny wynik.
Zmiana w cyklu utrzymania pojazdu jest zmianą techniczno-eksploatacyjną. Z uwagi na jej charakter, wykonanie oceny ryzyka (następnego kroku po ocenie znaczenia zmiany) wydaje się być kluczowym etapem podsumowującym zebrane dane, jak również narzędziem do określenia środków i wymogów bezpieczeństwa.
W przypadku kiedy zmiana cyklu przeglądowo-naprawczego zostanie uznana za znaczącą, należy pamiętać, że odpowiedni dobór metody oceny dopuszczalności ryzyka jest czynnikiem, który również wpływa na wynik całego procesu. Należy również pamiętać, że każda zmiana znacząca wymaga określenia wymogów bezpieczeństwa.
Skrajnie różne cykle utrzymania pojazdów stanowią również wyzwanie dla podmiotów odpowiedzialnych za utrzymanie (ECM). Przedsiębiorcy ci często utrzymują zbliżony tabor kolejowy w oparciu o różnorodne dokumentacje, co zwiększa ryzyko popełnienia błędu przez personel bezpośrednio wykonujący czynności utrzymaniowe. Zarządzanie zróżnicowaną dokumentacją utrzymaniową stanowi również poważne wyzwanie dla przewoźników kolejowych, którzy eksploatują różnorodny tabor składający się np. z kilkunastu typów pojazdów.
Dlatego Prezes UTK obejmie wzmożonym nadzorem proces odpowiedzialnego i rzetelnego zarządzania zmianą. Kontrole prawidłowości tego procesu obejmować będą zarówno zgodność procesu zarządzania zmianą z przyjętym systemem zarządzania bezpieczeństwem jak też z wymaganiami określonymi w rozporządzeniu 402/2013. Podczas kontroli dokonywana będzie weryfikacja dokumentacji z oceny znaczenia zmiany, dokumentacji przeglądowej i naprawczej pojazdów, dla których wydłużono cykl oraz ocenę stanu technicznego tych pojazdów. Prezes UTK skierował list do zamawiających tabor, przewoźników i producentów. Przypomina w nim o obowiązujących regulacjach prawnych i dobrych praktykach.
UTK przypomina również, że proces zarządzania zmianą jest nierozerwalnie związany z zarządzaniem ryzykiem, które jest jednym z kluczowych elementów systemów zarządzania bezpieczeństwem. Niespełnienie wymogów w zakresie prawidłowego zarządzania ryzykiem może doprowadzić do cofnięcia certyfikatu bezpieczeństwa.
Przepisy
Rozporządzenie Komisji (UE) nr 402/2013 z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie wspólnej metody oceny bezpieczeństwa w zakresie wyceny i oceny ryzyka i uchylającym rozporządzenie (WE) nr 352/2009 (Dz. Urz. UE L 121 z 03.05.2013, str. 8 z późn. zm.)